regeringsbrief; Reactie op het verzoek van de commissie om het rapport "Bosbouw in beeld; over bosbeheer (staat) en bosstrategie" – Polityka Nature (2023)

VanKaarttoegevoegd aan dossier onder nummer 35033576 - Natuurbeschermingsbeleid.

33 576

natuurbeleid

GEEN. 350 Brief van de minister van Natuur en Stikstof

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal in Den Haag, 16 mei 2023

Ik stuur u de antwoorden op de vragen van de Vaste Commissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit naar aanleiding van het rapport 'Bosbouw in beeld; Over (staats)bosbeheer en bosstrategie" (Sejm-stuk 33 576, nr. 328), waarover op 16 februari 2023 een technische briefing is gehouden in aanwezigheid van de Rekenkamer.

Minister van Natuur en Stikstof, Ch. van der Wal-Zeggelink

In het rapport geeft ARK aan dat u systeemverantwoordelijk bent voor het bosbeleid en voor het toezien op een effectieve en efficiënte uitvoering van de taken van Staatsbosbeheer. ARK constateert dat je door de decentrale natuurbeleidsstructuur van het huidige stelsel weinig invloed hebt op de doelen van Staatsbosbeheer. Dit roept de vraag op hoe u deze deARK-stelling waarneemt en hoe u erop reflecteert. Het kan zijn dat de conclusie van de ARK dat er onvoldoende informatie is over de niet-financiële resultaten van Staatsbosbeheer geen alleenstaand geval is, maar mogelijk een illustratie kan zijn van de financiële beheersing van het op te richten begrotingsfonds en de verantwoording van de bestedingen.

Antwoord

In mijn bestuurlijke reactie op het ARK-onderzoek heb ik aangegeven dat zowel het rijk als eigenaar als de provincies belang hebben bij duurzame bescherming van de posities van Staatsbosbeheer.

De verantwoordelijkheid voor het natuurbeheer in Staatsbosbeheer ligt bij de provincies. Net als andere beheerders kan Staatsbosbeheer gebruikmaken van de regeling Natuur- en landschapsbijdragen (SNL) voor het beheer van bossen en andere natuurgebieden en de verplichtingen en voorwaarden die daaraan verbonden zijn.

Tot de verantwoordelijkheid van de rijksoverheid voor het zelfstandig bestuursorgaan van Staatsbosbeheer behoort ook het toezicht op de uitvoering van een wettelijke taak conform de Wet op het zelfbestuur. Gerelateerde instrumenten zijn onder meer de goedkeuring door de minister van begroting van het jaarverslag en de wettelijke vierjaarlijkse evaluatie van de effectiviteit en efficiëntie van Staatsbosbeheer.

Dit betekent dat zaken die te maken hebben met het bosbeheer van Staatsbosbeheer eerst met de provincies besproken moeten worden. De staat komt in beeld als de wettelijke taken van Staatsbosbeheer in het geding zijn.

In reactie op de melding heb ik aangegeven akkoord te gaan met het voorstel van ARK om aanvullende afspraken te maken met Staatsbosbeheer over het periodiek verstrekken van informatie over het voldoen aan wettelijke verplichtingen. Het gaat hier niet zozeer om bosbeheer als wel om de lange termijn ontwikkeling en productiviteit van de bossen van Staatsbosbeheer.

2

Kunt u bedenken dat op een decentraal beleidsterrein als dit natuurbeleid toch voldoende inzicht in niet-financiële resultaten nodig is om controleproblemen te voorkomen? Maakt u zich hier zorgen over en zo ja, hoe kunnen deze worden verwijderd?

Antwoord

Op landelijk niveau kunnen we de kwaliteit van de natuur in kaart brengen. We hebben een landelijk dekkend natuurmonitoringsysteem Netwerk Ecologische Monitoring (NEM). Deze monitoring wordt verzorgd door vele professionals en duizenden vrijwilligers. Op basis hiervan kunnen wij rapportages over de Vogel- en Habitatrichtlijn indienen bij de Europese Commissie. De belangrijkste uitdaging is om een ​​beter beeld te krijgen van de natuur op plaatselijk niveau. Daarom werken we samen met provincies, b.v. water.

Ik wil er ook op wijzen dat de decentralisatie van het natuurbeleid in 2013 een bewuste politieke keuze is geweest. Het gevolg hiervan is minder directe regie van de rijksoverheid bij de uitvoering van het natuurbeleid.

3

Denkt u dat de strategische invulling van interbestuurlijke verhoudingen onvoldoende is voor een efficiënte en effectieve uitvoering van het transitiefonds, aangezien u in uw rapportage stelt dat Staatsbosbeheer niet verder hoeft te gaan om provincies actief te informeren dan waar de subsidieovereenkomst werd afgesloten? Welke bestuurlijke ingrepen heeft u tot uw beschikking om dit bij te sturen en keuzes te kunnen maken?

Antwoord

Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 1 ligt de verantwoordelijkheid voor het natuurbeheer in Staatsbosbeheer bij de provincies en is het Rijk verantwoordelijk voor het toezicht op de uitvoering van wettelijke taken. Ik ben van mening dat de huidige voornemens in het kader van het Nationaal Programma Platteland (KPLG) goed passen bij de interbestuurlijke verhoudingen en verantwoordelijkheden op het gebied van natuurbeleid.

Er zijn verschillende administratieve ingrepen mogelijk om correcties door te voeren. Provincies dienen voor het NPLG hun provinciale programma's en maatregelenpakketten landelijk gebied in, die allemaal worden beoordeeld door het Rijk en onafhankelijke derden. Bij de toekenning van het Transitiefonds speelt integrale afweging een rol. Bij de ontwikkeling en uitvoering van deze gebiedsprogramma's kunnen de provincies gebruikmaken van de expertise en uitvoeringskracht van Staatsbosbeheer. Dit betekent dat de provincies ook afspraken maken met Staatsbosbeheer en andere grondbeheerorganisaties over hoe zij kunnen bijdragen aan de doelen en uitvoering van de gebiedsprogramma-activiteiten. In het jaarlijkse programmaboek wordt rekening gehouden met de behaalde resultaten dankzij het Transitiefonds.Met NPLG wordt een geïntegreerd systeem voor monitoring en verantwoording van de realisatie van doelstellingen gerealiseerd, waarbij gebruik wordt gemaakt van de bestaande monitoring. Voor natuurmonitoring is de systematiek beschreven in het antwoord op vraag 2. Verantwoording van resultaten kan leiden tot administratieve aanpassingen met betrekking tot de latere toekenning van middelen uit het Transitiefonds.

4

In het rapport stelt ARK dat er geen garantie is op duurzaam bosbeheer, dat er te weinig bosverjonging plaatsvindt en dat er geen goed toezicht is op de herbeplantingsplicht. Kunt u aangeven wat de definitie van duurzaam bosbeheer is en omvat het ook biodiversiteitsdoelen? Als deze niet zijn opgenomen, bent u het ermee eens dat het zinvol is om biodiversiteitsdoelstellingen op te nemen?

Antwoord

De definitie van duurzaam bosbeheer is een definitie die de FAO al heel lang hanteert. Deze definitie verwijst naar het zodanig beheren en gebruiken van bossen dat bossen hun ecologische, economische en sociale functies voor huidige en toekomstige generaties kunnen blijven vervullen. Staatsbosbeheer is getest op naleving door zowel de Forest Stewardship Council (FSC) als Stichting SNL Certification voor respectievelijk duurzaam bosbeheer en biodiversiteitsdoelstellingen. Tot nu toe zijn de resultaten van deze inspecties altijd positief geweest.

5

Als niet duidelijk is wat de resultaten van bosbouw zijn (gebrek aan inzicht in de relatie tussen de inzet van personeel en geld enerzijds en de kwaliteit van het bos op de lange termijn anderzijds), hoe kan er dan worden gekapt? geen impact, negatieve gevolgen voor storten, CO2 of biodiversiteit?

Antwoord

Er is onder andere veel bekend over de conditie van de Nederlandse bossen en de impact van bosbeheer op klimaat en biodiversiteit. Uit gegevens van de Nederlandse Bosinventarisatie, die opereert op een grote selectie van 4.000 punten en daarnaast gebruik maakt van luchtfotografie, blijkt dat het Nederlandse bosbeheer efficiënt genoemd kan worden. Het gemeten bos vergrijst en de bestaande houtmassa is de afgelopen decennia toegenomen. Dit betekent dat bomen steeds meer CO2 opnemen. Ook andere biodiversiteitsindicatoren laten in veel gevallen een positief beeld zien. Dit zijn meestal indicatoren die direct verband houden met de economie. Zo is het areaal gemengde bossen toegenomen, is er een forse toename van staand en liggend dood hout (belangrijk voor veel soorten) en is er een toename van de bosstructuur.Bron: M.J. Schellhaas et al. 2022. Zevende Nederlandse Bosinventarisatie. WOT-rapport 142. ISSN 1871-028.

6

Hoe wordt de impact van kap of kap op bossen, biodiversiteit en CO2-opslag gemonitord? Welke indicatoren worden hiervoor gebruikt?

Antwoord

De meeste managers hanteren een maximale set extra groei.

Bij multifunctionele bossen (een vorm van bosbeheer waarbij meerdere bosfuncties gezamenlijk worden bevorderd, zoals houtproductie, recreatie, natuurbeheer en waterbeheer) ligt dat vaak rond de 80%. In natuurlijke bossen (bossen waarvan de structuur en samenstelling nog ongeveer overeenkomen met wat in de natuur voorkomt) is dit maximaal 20%, maar in de praktijk is dit percentage meestal lager. De laatste jaren blijkt uit schattingen dat er steeds minder hout uit de Nederlandse bossen wordt gekapt. Dit hangt samen met het feit dat beheerders gedegen afwegingen maken en bijvoorbeeld in tijden van droogte besluiten de oogst te verminderen. Soortenmonitoring is ook vereist in het kader van de Provinciale Subsidies voor Natuur en Landschap (SNL). Deze gegevens laten zien of de natuurwaarden een goede trend laten zien. Tot slot monitort LNV de koolstofvastlegging op landelijk niveau. Dit gebeurt eens in de vier jaar.Bron: M.J. Schellhaas et al. 2022. Zevende Nederlandse Bosinventarisatie. WOT-rapport 142. ISSN 1871-028.

7

Kunt u aangeven welke bomen waar en om welke redenen zijn gekapt? Indien deze niet bekend is, bent u dan bereid Staatsbosbeheer te vragen om inzage in deze gegevens, bij voorkeur via b.v. een geografisch informatiesysteem (GIS) of andere digitale kaarten?

Antwoord

Sinds de decentralisatie van het natuurbeleid naar de provincies meldt Staatsbosbeheer de kap aan de provincies en niet centraal aan het Rijk. Registraties van regeneratie en natuurrampen worden jaarlijks, mede in het kader van de Natuurbeschermingswet (de sectie vegetatie), geregistreerd en gerapporteerd aan het bevoegd gezag (provincie). In de Natuurbeschermingswet is bijvoorbeeld het bos(terrein) behouden en een nieuwe generatie bos creëren in geval van verjonging. Er vindt geen fijnkorrelige houtkap plaats bij het uitdunnen, waarbij het bos intact blijft.

Staatsbosbeheer werkt met een cyclus van 4 tot 6 jaar voor kappen (en herplanten/aanplanten) (afhankelijk van het gebied). In het eerste jaar worden dunnings- en verjongingsstekken (of stekken na de oogst) uitgevoerd. De komende 3 tot 5 jaar komen onderwerpen als inspectie, herbeplanting en verzorging aan de orde. Het kappen van bomen wordt jaarlijks in februari apart geregistreerd en gerapporteerd aan het bevoegd gezag voor het gebied waar het kappen plaatsvindt.

8

Kunt u aangeven hoe (meer) houtoogst consistent is met het doel om meer bossen aan te planten?

Antwoord

De doelstelling om meer bossen aan te planten sluit aan bij ontbossing, aangezien het percentage bijgroei hoger is dan het percentage ontbossing in Nederland.Bron: M.J. Schellhaas et al. 2022. Zevende Nederlandse Bosinventarisatie. WOT-rapport 142. ISSN 1871-028.

9

Kunt u aangeven hoe houtkap verenigbaar is met het doel om meer CO2 op te slaan wanneer deze houtkap wordt verbrand als houtachtige biomassa?

Antwoord

De overheid doet er alles aan om in Nederland geoogst hout een zo hoog mogelijke bestemming te geven. Houtresten kunnen indien nodig worden gebruikt om energie op te wekken.

10

Uit het rapport blijkt dat er geen goed inzicht is in de effectieve besteding van middelen van Staatsbosbeheer. Kunt u aangeven of dit voor alle Landbeheerorganisaties (TBO's) geldt?

Antwoord

Zoals toegelicht in het antwoord op vraag 1 ligt de verantwoordelijkheid voor het natuurbeheer bij de provincies. TBO's en andere natuurbeheerders kunnen gebruik maken van het programma Natuur- en Landschapssubsidies (SNL) voor het beheer van bossen en andere natuurgebieden en zijn gebonden aan de daaraan verbonden verplichtingen en voorwaarden. Voor meer informatie over borging van de kwaliteit van het natuurbeheer, TBO-registraties en de wijze van vaststelling van de SNL-subsidie ​​wordt verwezen naar de brief aan de Sejm van 23 November 2021 houdende vaststelling begrotingsrapportages Ministerie van LNV (XIV) en Diergezondheidsfonds (F) voor 2022 (kamerstuk 35 925 XIV, nr. 21), pagina's 18-20.

11

Deelt u de mening dat TBO's voor beheersubsidies verantwoording moeten afleggen over doelstellingen?

Antwoord

Zoals toegelicht in de antwoorden op vraag 1 en 10 maken provincies en beheerders afspraken over natuurbeheer en bijbehorende kwaliteitseisen en controlemechanismen. De kwaliteitsborging van het management wordt op drie manieren uitgevoerd:

• 1)

  Onafhankelijke certificering (en auditing) van beheerders;

• 2)

  natuurkwaliteitsmonitoring en

• 3)

  goede discussie tussen voivode en beheerder over de kwaliteit van de natuur.

De resultaten kunnen leiden tot het verwijderen van objecten uit de subsidiebeschikking, het corrigeren van natuurdoelen in het natuurbeheerplan of het uitvoeren van verdere ontwikkelactiviteiten in een bepaald gebied.

12

Zijn er afspraken gemaakt over de voorwaarden voor het overmaken van gelden en zo ja, welke?

Antwoord

Ja, er zijn afspraken gemaakt. Zie de antwoorden op vraag 1, 10 en 11.

13

Hoe kun je het herinvesteren van veel geld in natuurherstel verantwoorden als niet duidelijk is of het overgemaakte geld effectief is besteed?

Antwoord

Zoals toegelicht in de antwoorden op vraag 1, 10 en 11 sluiten woiwodschappen en beheerders natuurbeheerovereenkomsten. De provincies hebben in hun natuurbeheerplannen vastgelegd welke vorm van beheer er in elk gebied is. Om in aanmerking te komen voor subsidies, moet de beheerder dit soort economie in stand houden en alle voor dat onderhoud noodzakelijke activiteiten uitvoeren of achterwege laten.

14

Kunt u aangeven hoe lang u een overzicht wilt hebben van welke beheersmaatregelen niet zijn uitgevoerd bij toevoeging van middelen? Kunt u aangeven wat de mogelijke gevolgen hiervan waren?

Antwoord

Daar kan ik u geen inzicht in geven, omdat het een provinciale verantwoordelijkheid is.

15

Welke acties gaat u ondernemen naar aanleiding van de conclusies van het rapport "Bosbeheer in beeld; Over (nationaal) bosbeheer en bosbouwstrategie?"

Antwoord

Acties die ik onderneem naar aanleiding van de conclusies van het rapport "Bosbeheer in beeld; De volgende informatie heeft betrekking op (nationaal) bosbeheer en bosbouwstrategie:

• 1)

  Met Staatsbosbeheer worden aanvullende afspraken gemaakt voor het periodiek verstrekken van informatie over het voldoen aan wettelijke verplichtingen.bosbouwen bosontwikkeling en productiviteit in Staatsbosbeheer.

• 2)

  Er zal een systeem worden geïmplementeerd voor het monitoren van nationale doelstellingen.

• 3)

  Afspraken met provincies en TBO's over hun concrete bijdrage aan landelijke doelen worden gefaseerd via het NPLG geregeld.

• 4)

  19.000 hectare nieuw bos is het doel van het Nationaal Programma Platteland (NPLG), waarmee de provincies deze 19.000 hectare kunnen implementeren in hun gebiedsplannen. Het is belangrijk om slimme verbindingen te leggen, onder meer met VHD-doelen, klimaatdoelen, maar ook met waterkwaliteitsdoelen.

Nadere informatie over deze werkzaamheden is te vinden in de bestuurlijke reactie op het conceptrapport van Bosbeheer in Beeld.